VUK 1. Kitap Verglendirme – 2. Bölümünde Vergi Sorumluluğu müessesesinden bahsedilmektedir. Vergi sorumluluğu vergi borcunun sorumlusunu tayin edebilmek açısından önemlidir.
Md 8: Mükellef ve Vergi Sorumlusu Kimdir?
Mükellef: üzerine vergi borcu terettüp eden (işlenen) gerçek veya tüzel kişidir.
Sorumlu: verginin ödenmesi bakımından alacaklı vergi dairesine karşı iletişim kuran kişidir.
Mükellef veya sorumluluğun belirlenmeinde, Vergi Kanunları ile belirlenen hallerin dışında herhangi bir özel sözleşme, anlaşma vb. Belgelerin olması daireleri bağlamaz. Yani VUK. Göre vergi sorumlusu olan bir kişi yaptığı özel bir sözleşme ile vergi ödevlerini devredemez. İadeler öncelikle mükellef veya sorumlu kim ise onun hakkında işlem yaparlar.
Türkiye Cumhuriyeti içerisinde bulunan her mükellefe bir Vergi No verilir.
Md.9 Vergi Ehliyeti nedir? Mükellefiyet ve sorumluluk için ehliyetin olması şart mıdır? Kanunla yasaklanmış bir fiil için vergi ortaya çıkar mı?
Mükellefiyet veya sorumluluk için kanuni ehliyet şart değildir. 1. Sınıfa giden bir Youtuber bile vergi mükellefi olabilir ancak küçük ve kısıtlılar için vergisel yükümlülükleri kanuni temsilcileri yerine getirirler.
Kanunla yasaklanmış bir fiili gerçekleştirerek kazanç elde edildiğinde bu kazanç için de mükellefiyet ve sorumluluk ortadan kalkmaz. Yani kanunlara göre yasak olan tefecilik faaliyeti tespit edilirse bu faaliyet ile ilgili mükellefiyet tesis edilip vergi konuları itibariyle inceleme yapılır.
Md.10 Kanuni Temsilcilerin Ödevi nedir? Kanuni temsilci ödevlerini yerine getirmezse ne olur?
Tüzel kişilerin,
Küçük ve kısıtlıların,
Vakıflar ve cemaatler gibi tüzel kişiliği olmayan yapıların,
Mükellef veya vergi sorumlusu olmaları halinde bunların ödevlerini kanuni temsilcileri yerine getirir. Tüzel kişiliği olmayan teşekküller için ise bunları idare edenler ve varsa temsilcileri tarafından yerine getirilir.
Kanuni temsilciler yüzünden kısmen veya tamamen alınamayan vergi ve buna bağlı alacaklar (cezaları da rücu eder ama gecikme faizi rücu edilemez), ödevlerini yerine getirmeyenlerin (kanuni temsilcilerden) varlıklarından alınır.
Kanuni temsilciler ödedikleri verigler için asıl mükellefe rucu edebilirler.
Tasfiye haline girmiş olmak tasfiyeden önceki sorumlulukları ortadan kaldırmaz.
Md.332 ve 333 e değinmek faydalı olacaktır; bu maddelerde kendini temsil edemeyen velayet ve vesayet altında bulunanların masumiyeti ve tüzel kişilerde cezanın muattabı belirlenmiştir.
Md.332: Velayet ve vesayet altına bulunanlar ile,
İşlerinin idaresi kayyıma (sulh mahkemesi atar) tevdi edilmiş olanlar,
Bunların vergi kanunlarına aykırı hareketinden dolayı cezalandırılamazlar. Cezanın muhattabı veli, vasi veya kayyımdır.
Md.333: Tüzel kişiliklerde ise idare ve tasfiye sürecinde vergi kanunlarına aykırı hareketlerden ortaya çıkan cezalar ise tüzel kişiler adına kesilir.
Örneğin kurumlar vergisi mükellefi olan bir limited şirket için vergi incelemesi yapıldığında ceza kanun temsilciye değil, tüzel kişilik adına kesilir.
Md.11 Vergi kesenlerin sorumluluğu nedir? Bu zorunluluğu kim belirler?
Yaptıkları veya yapacakları ödemelerden vergi kesmeye mecbur olanlar, verginin tam olarak kesilip ödenmesinden ve bununla ilgili diğer ödevleri yerine getirmekten sorumludurlar. Kesinti yapmak zorunda olanları ve kesinti oranlarını Cumhurbaşkanı belirler.
Md.12 Mirasçıların vergilsel sorumluluğu nedir? Mirasçının vergisini üstlenmemek için ne yapmak gerekir?
Bir mükellefin ölümü halinde bu mükellefin ödevleri mirası reddetmemiş kanuni ve atanmış mirasçılarına geçer. Ancak vergi borçlarınden her mirasçı hisseleri oranında sorumlu olurlar.
Vergi cezaları ölüm ile birlikte düşer ancak vergi borç asılları mirası reddetmemiş mirasçılara geçer. Vergi borçlarını üstlenmemek için mirası reddetmek gerekir. Yasal ve atanmış mirasçıların ret hakkını kullanabilecekleri süre Türk Medeni Kanunu’nun 606. Maddesinde düzenlenmiş olup, bu süre 3 aydır. Bu süreden sonra miras kabul edilmiş sayılır.
Md.13 Mücbir sebepler nelerdir? Mücbir sebep varken gecikme zammı alınır mı? Dava açma süresi ve ulaşma hakkında mücbir sebep uygulanır mı?
Mücbir sebepler:
1. Vergi ödevlerinden her hangi birinin yerine getirilmesine engel olacak derecede ağır kaza, ağır hastalık ve tutukluluk;
2. Vergi ödevlerinin yerine getirilmesine engel olacak yangın, yer sarsıntısı ve su basması gibi afetler;
3. Kişinin iradesi dışında vukua gelen mecburi gaybubetler;
4. Sahibinin iradesi dışındaki sebepler dolayısıyle defter ve vesikalarının elinden çıkmış bulunması,
Olarak sayılmıştır. Ancak vergi idaresinin gerçek kişiler veya tüzel kişiler ile ilgili mücbir sebep uygulanmasında farklı görüşleri olmuştur.
Uzlaşma talep süresi içerisinde herhangi bir nedenle mükellefin (gerçek kişinin) mücbir sebebi var ise bu durumda mücbir sebep ortadan kalkıncaya kadar süreler uzar.[VUK md. 13, 15.] Tüzel kişiler açısından, tüzel kişiliğe yetkili kimselerin mücbir sebep hali olması halinde süreler uzamaz.[Özelge, 15.01.2013 gün ve 203200 sayılı] Çünkü, tüzel kişiliklerde bu talebin yerine getirilmesinde engel olacak ağır hastalık, tutukluluk veya hükümlülük gibi bir durum söz konusu olamaz.
Gerçek kişiler yönünden ise, 213 sayılı VUK’nun 13 ve 15. maddelerinde belirtilen ve vergi ödevlerinin yerine getirilmesine mani olacak şekilde ağır hastalık, tutukluluk, hükümlülük ve kişinin iradesi dışında ortaya çıkan mecburi gaybubetler, doğal afetler vs. durumlar dolayısıyla uzlaşma talep süresi otomatikman uzar. Doğal olarak bu gibi mücbir sebepler ortadan kalktıktan sonra süreler yeniden işlemeye başlar.
Şirket muhasebecisinin hastalığı veya ağır kaza geçirmesi mücbir sebep olarak kabul edilmemiştir.[ 25.12.1986 gün ve 1986/9 sayılı VUK İç Genelgesi] Fakat, gerçek kişi mükellefin ağır hastalığı nedeniyle almış olduğu rapor uzlaşma talep süresini uzatıcı bir etkisi olup, bu rapor mücbir sebep olarak değerlendirilmektedir.
İlgili özelgeyi bulabilmek için sitemizdeki özelge arama motorunu kullanabilirsiniz.
Özelge aramak için: https://vergiportal.com/vuk-gvk-kvk-kdv-otv-kanunlari-ile-ilgili-ozelge-arama/